Πριν πολλά χρόνẽ ετόν, σην Αλάνεια/Αντάλεια έμουνε. Εδούλευα σο ρεσεψιόνι, σ' έναν οτέλι το ετόν τ' όνεμαν εθέ Αζάκ Οτέλ. Έναν ημέρα το μεσημέρι ετόν, εκάθουμουν σο μπάρι του ρεσεψιονί. Εќείνο την ημέρα βάρντιε ούќ είχα. Σ' οτέλι έσανε πολλοί, έμπαιναν ќαι έγβαιναν, αμά εγώ ν' ελατάριζα πα ούќ εθέλενα. Στατερό ψή είχα.
Άσα πολλά τα δουλείας το έẋ' το ρεσεψιόνι εγανάχτεσα. Επήρα κάτι για να πίνω ќαι εδιάβα, εκάτσα κά' σ' έναν τσουνκί. Έπλεσε με έναν τρανόν ќαι χουϊσούζικο γαριπία. Εθέλενα ν' έλεπα το χωρίο μ'. Ας τόσον πουγαλεμένος έμουν, η ψή μ' κρυφά κρυφά ελαχτουβαρέζενεν. Χάετς, εποίќε με να λαταρίγουνταν ελίγο τα βρυẋήλẽ μ' για ν' επορώ ќαι πουớτουρίζω. Ύσταρο επόρεσα ќαι γαλαλαϊσέναι, ατόσον που του χωρί τα ραẋία έκουσαν ќαι ετάρναξανε.
Σ' εќείνους το εθράφαμε εντάμα κουηχτά είπα:
— Εγώ παρχαροπούλι είμαι. Επαρείτε με, φερείτε, αφήσετε με σα παρχάρẽ μ'! Θέλω να πορπατώ σα δρόμẽν εθέ, σα ίσα τα τόπẽν εθέ. Όμον ζερκάδι να κοιλινκουβαρεγομαι ќαι να καταπουτσίζω σα παρχάρẽν εθέ. Θέλω να κουήζω ќαι να γαλαλαΐζω όσο εγβαίν’ η λαλία μ'. Ου θέλω άλλο πουθέν, θέλω να είμαι με τα ζα, με τα πουλίκας, με τ' αγελάδẽ, με τα πρόβατα, με τα ζερκάδẽ με τα κοσάρας ќαι άετςθέλω να παλεύω με τα άγρẽ τα ραẋία μ'. Ου θέλω να αγαπισκούμαι ќαι να ќοίμαι με τ' έναν Φρανσόζενα πατσί το μυρίζ' όμορφα· φτάνει με να τερισκούμαι με τσι Φαντιμέδες του χωριού μου που έχουν τον μυριχτό 'τουνα. Σατί ταρνάζ' ќαι λαχτουβαρέζ' η καρδία μ', θέλω να λέγω σα Ρωμαίικα "Αγαπώ σε!", την Φαντιμέ το να αγαπώ. Το χωρίο μ' θέλω, το χωρίο μ'!
Ούλα χαβούτα εγαλαλάϊσα ќαι είπα άμα εϊќεκά όποιοι έσανε, μαναχό το ẋιοẋιονιχτό μ' έκουσαν.
Έναν χαμπέρι έρθεν
Όλον ύσταρο, απές σην ψή μ' εξεβαιν έναν τρανόν φουρτουνάς. Το όπιο ούќ επόρεσεν ‘ινείναι δέκρι ќαι εγβείναι ας ομάτẽ μ'. Εκλώστεν εγέντον νερόν ќαι ετσόρτισεν άσα ψιλήτικα τα πετσοτρύπẽ μ'. Όμον τ' εβράχανε ελίγο τ' οματοτσάτσẽ μ' ќαι αρνάẋεψα να κλαίγω, όμον ασπίρα ερώϊσεν η λαλία το άκουσα. Εξύμνησε με σατ' εẋ' επέγνα με τσι Φαντιμέδες εντάμα, σατί ακούγαμε γαβάλι, σα παρχάρια ќιάν.
Ο ρεσεψιονίστης εξύπνησε με ας ατό το όμορφο τ' όνειρο τ' έλεπα. Κάποιος εράευε με σο τελέφώνι. Έτον ένας παιδάς τ' εδούλευεν κ’ εќενος πα σ' ένα αλλέτερο οτέλι. Πριν έναν μήνα εγνώρισα 'τονα. Είπε με ότι, κάπου κάπου έρχουνταν τουρίστες ασό Γιουνανιστάνι. Εγώ πολλά εθέλενα ν' εύρισκα κάποιον ά'θρωπο ασό Γιουνανιστάνι ќαι ερώτενα ‘τόνα αση μάνα μ' τη γλώσσα, τα Ρωαίικα. Εθέλενα ν’ εμάθαινα τα Ρωμαίικα πόσο εμνẽζουν με την Γιουνάντζε. Πάντα μεράχι είχα 'το. Για τ' ατό, είπα 'τονα να εφτẽεί με τελέφώνι άλλο μίαν όνταν έρχουσαν τουρίστες ασό Γιουνανιστάνι.
Σο τελέφώνι είπε με:
— Αληγόρ', έπαρ' έναν ταξί ќαι έλα! Έρθαν κάτι τουρίστες ασό Γιουνανιστάνι ќαι σ' ελίγο ν' αποχωρίγουνταν ας οτέλι. Αδά ούќ έμουν για ν' εποίνα σε εμπρότερα τελέφώνι. Χαρ' έρθα ќαι είδα 'τοινους.
Ετότες καλά καλά εξυμνίγα ασό νόνηρο μ'. Αρνάẋεωεν να λαχτουβαρέζ' ќαι να καταπουτσίζ' η ψή μ' τ' ούќ εχόρενεν απέσα μ'. Τα χτυποκάρδια μ' εξεβανε σην κορφή. Ας εμπροτιζνώ τον φουρτουνά, ωπίς ιχνάρι ούќ επόμεινεν. Έναν χαρά το ούќ εγνώριζα, έρθεν ќαι εγωμόθεν απέσα μ'. Λες κι κατίναν 'μέτερον τ' ούќ είδα πολλά χρόνẽ, να πάω ν' ελέπω.
Έυρα έναν 'μετέρησσα
Άετς ελάνќεψα έξω, εύρα ќαι ενήβα σ' έναν ταξί ќαι επήγα σ' εќεενον τον παιδά. Εќεινος πα σο ρεσεψιόνι σατ' εδούλευεν, τ' ομμάτẽν ατ' έξω, εμένα ερέζενεν. Όμον το είδε με, με το δάχτυλον ατ' έδειξεν ќαι είπε με:
— Δẽβα, αќεί πλάν μερέα έν' η αραμπά!
Εγώ ẋίτα εκλώστα ωπίς ќαι επήγα σο οτομπίσι ќεκά. Το πόσο εχτύπενεν η καρδία μ', άσα φορεσιάς τ' εφόρενα απ' επάν φανερούτουν. Έγειρα εẋ’ εγέρω χάλι είχα. Ούќ έξερνα πα τίνα να πάω ν' ελέπω ќαι με τίνα το να συντυχαίνω. Εντροπέχτα εσέβα σην αραμπά. Το μιớό γωμάτο έτον ќαι επέρεμεν να έρχουνταν οι άλλοι για ν' έχπανε. Εγώ ελίγο ετέρεσα τσοι αθρώπους τ' έσανε απές. Λες κι εράευα κάποιον π' εγνώριζα. Πολλά πα ετέρεσαν σ' εμένα μερέα. Εμπρότερα πουθέν ούќ είδανε με ќαι ќαινίς ούќ εγνώριζε με. Εθάρεσαν κάτι να θέλ' ατινούς. Ασην εντροπία μ' έẋ' εκλώσκουμουν ωπίς ќαι εẋ’ έγβαινα έξω. Ετότες έρθεν τση μάνα μ' η γλώσσα ќαι έλυσεν την γλώσσα μ' ќαι επόρεσα ερωτισείναι:
— Αδαπές απ' εσάς εξέρ' καϊνίς Ρωμαίικα;
Ούλοι άλαλοι εκλώσταν ќαι ετέρεσανε με. Επορεί πα να μην εγροίќεσε καϊνίς τύπο ας ατά το είπα. Άετς όμον τ' ετέρενα αδά ќ’ αќεί απές σην αραμπά, είδα ένα μαμμίκα τ' εσκώθεν επάν σα ποδάρẽν ατές ќαι εθέλενεν κάτι ν' έλεγε με άμα ούќ έξερνεν απόθεν ν' αρνάẋευε. Ετέρενεν σ' ομμάτẽ μ' απές. Πάλ' εγώ έλυσα τη γλώσσαν ατές τ' εκλειδόθεν. Ερώτεσα 'τενά:
— Έ μαμμίκα, εξέρεις Ρωμαίικα;
Η γρέα 'ιναίκα εξένќεν τη λαλίαν ατές ќαι αρνάẋεψεν ν' ερωτάει:
— Απόθεν είσαι;
Εγώ πα είπα:
— Ασήν Τραπεζούντα είμαι!
Η μαμμίκα όμον το άκουσεν την «Τραπεζούντα», αρνάẋεψεν ν' εγβαίν' ασόν τόπον ατές για να έρ’ται σο γίανι μ’ Άετς σατί εκράτενεν αδά κι αќεί, έớκισε το στενό το σαλονόπο ќαι έρθεν σο γιανί μ'. Εγώ ετράχωσα ќαι επόμεινα στον τόπον μ' —άετς όμον το έστεκα ορθά. Ούќ επόρεσα ν' εγροίκω, ν' ερμηνεύω σο νουν μ' για το ποιον ατέ η μαμμίκα ογραớέυ' να έρ’ται σ' εμένα μερέα. Για τ' ατό, χνουδί ούќ ελαγίστα ασόν τόπον μ' για να πάω σ' εќεινενα μερέα.
Η μαμμίκα έρθεν, ούќ έρθεν — ẋύτα ετυλίεν ση γούλα μ' ќαι εγκαλέστε με. Σατί έκλαιγεν, είπεν ќαι ερώτεσεν:
— Να γίνομε γουρπάντη σα ποδάρẽ σ'! Απόθεν εξέβες ќαι έρθες; Εσύ τ' αραεύεις αδαќές; Εσείς ακόμα αδαќές ζήτε με;
Εκράτενεν άσα ομία μ' ќαι μία ετέρενε με απές σ' ομμάτẽ μ' ќαι ύσταρο πάλ' εγκαλέσκουτουνε με. Ας τόσον εγαύρωσεν επάν εμ' ќαι ας τόσον έσπινξεν με, τα δάχτυλα ατές ενόηζα τα καλά καλά σο πετσί μ'. Εγώ πα ελίγο εκράτενα. Ούќ έξερνα για το ποιον εγωμόθανε τ' ομμάτια μ' ќαι εθέλενα ν' έκλαιγα.
Άετς όμον το έμουνες, έναν λαλία εξύπνησε μας. Ούλοιν έρθανε ќαι εθέλαν ν' έμπαινεν σο δρόμον. Ασό οτομπίσι απές, είς εβόισεν ќαι είπεν τη μαμμίκα να δαιβαίν σο τόπον ατές. Η μαμμίκα σατί έκλαιγεν, εφήќε με ќαι εκλώστεν ωπίς. Σατί επέγνεν, τ' εμπρόν ατές πα ούќ έλεπεν. Με το ζόρι επορπάτενεν. Θαρώ άσα δέκρẽ τ' εγωμόθανε σ' ομμάτẽν ατές έτον.
Εγώ πα εκατήβα κάτω ќαι εδẽβα σην μαμμίκα μερέα για ν' έλεπ' ατένα άλλο μίαν απ' έξω, ασό τζάμι. Το οτομπίσι εχπάσεν ќαι επήρεν το δρόμο. Ελίγο ετερέθαμε με την μαμμίκα. Εќείνε έκλαιγεν. Ελάϊσε με το ẋέριν ατές. Το οτομπίσι όμον τ' εγύρισεν ќαι εχάθεν ασ' ομμάτẽ, εγώ ετότες αρνάẋεψα να κλαίγω.
Επήγα σ' έναν τσουντζί, εκάτσα κά' ќαι έκλαψα ως που εχόρτασα. Λες κι η μαμμή μ' έρθεν ασό χωρίον, είδε με ќαι πάλι εφήќε με μαναχώς σο γκουρμπέτι ќαι εκλώστεν ωπίς.
Επήγα σο Γιουνανιστάνι
Ύσταρο ασα κανδύο χρόνẽ, έκοψα το μπιλέτι μ' ќαι εσέβα σο δρόμον για το Γιουνανιστάνι. Ούќ επορενα να ερμηνεύω σας τη χαράν το είχα. Πριν φτάσιμεν σα σύνορα, η καρδία μ' αρνάẋεψεν να λαχτουβαρέζει. Άετς έφτασα ќαι εδẽβαμε ασό σύνορι.
Η ψή μ' απέζα μ' ќαι εγώ σο οτομπίσι ούќ εξόρενε. Εθέλενα ν' έγβαινα έξω ќαι εύρισκα κάποιον άθρωπον για να συντυχένω με τ' εќεί' Ρωμαίικα. Ν' ετέρενα εγρίκαί με γιαμ, ούќ εγρίκαί με. Ν' εγόραζα κάτι τ' εθέλενα σατί εσυντύχαινα τση μάνα μ' τη γλώσσα.
Σατί επέγνα σο δρόμον, κάπου ќεκά το οτομπίσι 'μουνα εστάθεν για το φαγί. Εξεβα έξω ќαι όμον παλαλός ετέρεσα αδά ќ’ αќεί. Επήγα εύρα είναν ќαι ερώτεσα 'τονα που εν’ το τουβαλέτι, έδειξε μ' α'. Έναν άλλον π' εύρα, ερώτεσα 'τονα που επορώ ќαι τρώγω φαγί, έδειξε με την λόκοντα, ύσταρο εξεβα έξω ќαι ογραớέψα να συντυẋαίνω με όποιον εύρισκα εμπρό μ'.
Εξεβα ασην Τούρκιε, το έκρυβαμε τη γλώσσα 'μουνα ќαι έρθα σο Γιουνανιστάνι. Αδακεκά ν' εσυντύẋαινα μαναχά τση μάνα μ' τη γλώσσα για ν' εγροικίσκουμουνε με τσοι αρθώπους. Άλλο ούќέ ν' έκρυβα τη γλώσσα μ' ќαι άλλο ούќέ ν' εντρέπουμουν ν’ εσυντυχαίνα ‘τό. Τρανόν χαρά…
Ύσταρο εσέβαμε σο οτομπίσι ќαι επήραμε το δρόμο για την Αθήνα. Σο δρόμο σατί έρχουσαν, ετέρενα τα γράμματα ќαι ογραớέυα ν’ εμάθαινα ‘τά. Όνταν έφτασαμε σην Αθήνα, ευραδέσαμε. Εξεβαμε έξω ќαι ο κάθε εις επήρεν το δρόμον ατ'. Εγώ επήγα, εύρα έναν οτέλιν ќαι έμεινα.
Όνταν εσκώθα τ' άλλον την ημέρα, η ώρα εδẽβαινεν. Έξω εβρεẋεν. Εξεβα σο μπαλκόνι ќαι ετέρεσα ούλον την Αθήνα. Έναν τρανό πόλην. Οι άθρωποι κάτω σα δρόμẽ, ο ένας αδά επέγνεν ќαι ο άλλος αќεί. Τε ν' εποίνα ќαι που ν' επέγνα ούќ έξερνα.
Ευρίσκαται με είσ Τραπεζουντέος;
Ύσταρο άσα δύο-τρία μήνας, εύρα τσοι 'μέτερους Ρωμαίους ασην Μαύρη Θάλασσα. Άετς αρνάẋεψα ν' εγνωρίγουμε με τ' εμέτερους. Όσον εδẽβαν τα ημέρας, τα μήνας ќαι τα χρόνẽ, εγνώρισα πολλούς Ρωμαίους το είχανε ρίζας ασην Μαύρη Θάλασσα. Αδαќέκα "Πόντιοι" έλεγαν ατινούς. Με τα εγνωριμίας τ' εποίκα, έναν ημέρα ευρέθα σ' έναν Ρωμαίικον χωρίον. Εγέντομουνε μουσαφίρης σ' έναν οσπίτι. Έτον εќεί έναν μαμίκα το άκουεν Σουμελά.
Όνταν είπα 'τενά ότι είμαι ασην Τραπεζούντα, εќείνε πα αρνάẋεψεν σα κλάματα. Είπε με ένα σουρί ιστορίας ασην Μαύρη Θάλασσα. Είπε με όνταν εξένκανε τσοι Ρωμαίους άσα χωρία 'τουνα, σα δρόμẽ επανќές εσκοτώθανε πολλοί ά'θρωποι ќαι εχάθανε ќαι πολλά γαρδελόπα άση Ρωμαίους. Σα παλαία τα χρόνια, σην Μαύρη Θάλασσα τα νυφάδẽ έσαν μικρά. Πολλά μικρά έντριζαν τα πατσόπα. Για τ' ατό, πολλά άσα νυφάδẽ τ' εχάσανε τα παιδίαν ατούνα, ύσταρο ќές εχάσανε ќαι το νου 'τουνα ќαι επαλαλόθανε.
Η μαμίκα Σουμελά, σατί ευќαίρωνεν επάν εμ' το βαρύ το γομάρι ‘τες τ' εκοβάλενεν ατόσον χρόνẽ, εγώ πάλ’ σο νουν μ' ευρέθα σην Αντάλεια ќαι έρθεν σ' αχίλι μ' εќείνη η μαμίκα τ' επέντεσα σο τουριστικό γρούπι. Άρ εγροίќεσα για το ποιον εγάυρωσεν επάν εμ' ќαι έκλαιγεν ατόσον πολλά. Ποιός εξέρ', επορεί ќαι ν' έτον επ' εќείνα άσα νυφάδẽ τ' εχάσανε τα πουλόπαν 'ατούνα σα δρόμẽ επανќές ќαι άετς όμον το εύρε με, εθάρεσεν ότι έμουν το χαμένον το πουλόπον ατές...
Οι Τούρκοι όντα ελυτόρεψαν τσοι Χριστιανούς ασην Μαύρη Θάλασσα, πολλοί επ’ εќείνους εθάρεναν άλλο μίαν να κλώσκουνταν ќαι έρχουνταν. Για τ’ ατό, εϊќει οπ’ επήγανε, λιθάρι επάν’ σο λιθάρι ούќ εθέκανε. Απ’ αδαμέρ’ οι Μουσουλμάνοι χωρότην ατούνα πα επέρμειναν ατινούς για να κλώσκουντανε. Για τ’ ατό, κανδύο χρόνẽ καϊνέναν ούќ εβάλανε σα χωρία τ’ ευκαίρωθαν. Άτόσον πολλά εγάπεναν ατινούς.
Λέτε οσήμερον ν’ εράευαμ’ τση Τραπεζούντας τα τσουγќία, ευρίσκαται με είς Τραπεζουντέος που πάει ασα ιχνάρẽ του παπού ατ’;
Υποσημήωση:
Το έντονο ‘ẽ’ αντιστοιχεί στα '~ια~ και στην πλυθηντική κατάληξη ‘~ια’.
Το έντονο ‘ψ’ περιέχει τσιτακισμό.
Στη θέση του ‘κ’, ‘σ’ και ‘χ’ που περιέχουν τσιτακισμό, είδη έχουν μπει σχετικές χαρακτήρες και είναι κατανοητές.
Οι διαφορετικές χαρακτήρες είναι: "ќ", "ẋ" και "ớ".
Βαχίτ Τουρσούν
10.12.2007 / Νέα Μάκρη / ΑΤΤΙΚΗ
