Η ιστορία τση Φατιμές

Ο τόπος, ένα ασα  χωρία τση Τραπεζούντας που οσήμερο ακόμα συντυαίνουν τα Ρωμαίικα. Ένας τόπος με πολλά ανηφόρας ќαι κατηφόρας, με πολλά ορμία ќαι ποτάμ, γομάτο με χλωρά δέντρα ќαι όμορφα τσιτσέκ όσο επαίρ’ τ’ ομάτι του καϊνενός.


Έναν θερινό ημέρα έτον, ακόμε ο ήλος ουκ εί
εν τσουτισενε, εγροιќισκάτουν πόσο ζέστη ν’ εποίνεν εќείν’ την ημέρα. Η Φατιμέ σατι εќοιμάτουν ίδρωσεν ќαι αποΐδρωσεν ‘ς σο στρώμα απές ќαι για τ’ ατό, ουκ επόρεσεν ќοιμεθείναι καλά. Αλήγορα εσκώθεν, επρόεψεν τα ζά ќαι εποίκεν ούλα τα δουλείας του σπιτί ќαι εδβαιν επλώθεν σον πεκέ επάν, εταϊάτεψεν (στήριξε) το ќεφάλιν ατές σε έναν γιαστουχόπο επάν ќαι άετς σατι έτον απλωμένησσα, αρνάεψεν να περμέν’ τ’ άλα τα πατσίδ του χωριού, για ν' επέγνανε εντάμα σα χορτάρ. Εδβανε ημέρας, ασα πολλά τα δουλείας ќ’ επόρεσεν ευρείναι χρόνο ќαι ќοιμεθείναι όσο εθέλενεν η ψήν ατές. Για τ’ ατό, επάνεν ατές είεν έναν τρανό γαναχτία. Ημέρας ν’ εќοιμάτουν πάλ’ τον ύπνον ατές ουќ επόρενεν ν’ εχόρταζενεν. Άετς όμον τ’ έτον, καν’ τρία λεπτά ουќ εδβαν, η Φατιμέ εκάμοσεν. Ακόμε πριν βολησέναι σε έναν βαθύ ύπνο, κάποιος εντόќεν σην πόρτα. Η Φατιμέ ύτα ετινάεν ќαι εσκώθεν. Άετς, λες κι εξυμνίεν ασον ζερζελέ (σεισμός). Έτρεξε σην πόρτα μερέα ќαι άνοιξεν την πόρτα. Οπ’ έρθεν έτονε η Μηνέκα. Με καν’ τρία πατσόπα εντάμα νε πέγναν σ’ όρος σα χορτάρ το σώρεμα.

Εκείνο το χρόνο ο ќαιρός  καλός έτον. Εποίќεν καλά ηλεκά ημέρας ќαι οι χωρότοι αλήγορα έκοψαν τα ќεΐρια ќαι εσώρεψαν ќαι ούλα τα χορτάρ, τα χλοοχόν το εβρίγουσαν κοντά σο χωριό. Άμα τα κόμ παλ’ ‘ќε γομόθανε. Για τ’ ατό άρ έπρεπε να πάνε σα πολλά μακρά ќαι σα πολλά ανηφορικά, κατηφορικά ќαι τσετίνε τόπ για ν’ έκοφταν ќαι εσώρεβαν χορτάρ. Η Φατιμέκα ύτα εφόρεσεν τα μαύρα λαστίκεν (λαστιχένια παπούτσια) ατές, πήρε το κοπανόκηνο, το δρεπάντι ќαι τη δαπάναν ατές ќαι ασην πόρτα εξέβεν. Τρεχτά, επρόφτασε τσ’ άλλους ќαι ούλα τα πατσόπα ενταμώθαν ќαι εσέβανε σο δρόμο.

Παρακαθευτά, σατι έπαιζαν, έλεγαν ќαι εγέλαναν, έφτασαν ΄ς σο μέρος το ν’ επαίρεναν την ανηφόρα ќαι ν’ έγβαιναν έπεη άνω, χάμαν ως τη μέση του ραή για ν’ έυρισκαν, έκοφταν ќαι εφορτούσαν χορτάρ. Όλον εμπρό γάλε γάλε εξέβαν ασο δρόμο ќαι εσέβανε 'ς σα καφούλ απές κέσ’. Ελίγο καιχτά, ιουρουνκαλιχτά ќαι λίγο γλεχτά εκατήβανε κάτου σο ποτάμι. Ύσταρο σατι εκράτεναν τ’ έναν τ’ άλλο εδβαν επαίραν ασό ποτάμι ќαι επαίραν το δρόμο ανέφαρα. Ούλοιν χώρ χώρ εδώκαν α’ σο ραή ќ’ άν’. Σατι ανεφόριζαν, εκράτεναν 'ς σα καφουοκλάδ ќαι εζέχκουσαν για ν’ ανήβαιναν έναν ποδάρι, έναν πάτα ќ’ άλλο επάν μερέα. Εκαρέζεναν σα καπάν ќαι εδβαιναν ασα τσετίνε τόπ. Οντά πάτεναν σ’ έναν χαλερό λιθάρι, εќείνο έγβαινεν ασον τόπον εθέ ќαι εκυλίγουτουν, εντόνεν σ’ άλλα τα τρανίτερα τα λιθάρ ќαι άετς ќυλιχτά εντόνανε σο ποτάμι. Εќείνοι σατι επέγναν ειќει άν’, αν εβρίσκουτουν καϊνίς κάχεν ќέσ’, επόρενεν νε σκοτούτουν. Για τ’ ατό, όντα εγλύτωνεν καπάνι γιαμ λιθάρι ασον τόπον εθέ, εβόηζαν ќαι εκούηζαν για ν’ έφευεν εќείνος ντο επορεί να έτον κάεν ќέσ’. Άετς έφτασαν σο μέρος τ’ εθέλεναν ќαι ούλοιν εσκορπήγανε αδά ќ’ αќεί.

 

Ύσταρο ќές, εδβανε καν’ δυο ώρες, η Μερϊέμ εβόησεν ќαι είπεν ότι έρθεν η ώραν για να τρώγουν. Αλήγορα αλήγορα, ούλοιν εσωρεύτανε σο ίσο τόπο τ’ εφήκαν τα δαπάνας ατούνα. Εξέγќεν ο κάθε είς εќείνα τ’ έγќεν ќαι εθέκαν ατά ση μέση. Έγκανε εντάματουνα όμνοστο ψωμί το έψεσαν πλαќί, οβά το έσανε ψεμένα σο νερό, σαρμάδες το ετυλίγανε με σταφιλόφυλλα, έγκανε ќαι γιαραλμασία (πατάτες) το έψεσαν ατά σα τσιλήδε απές, τυρί, βούτερο, πολλά όμνοστο σαλουτοτρούι, νερό ќαι τσάι σο τερμόζι (θερμός).

Έφαγαν, έπιαν ќαι χόρτασαν. Ύσταρο εσκώθανε σο χόρεμα. Έπεη εχόρεψαν ќ’ εστάθανε. Η Μηνέ εκλώστεν είπεν τσ’ αλλουνούς «καλά εχόρεψαμ άμα αν εσανε εντάμα ‘μουνα αγουροπαίδ ќ’ άλλο καλλίον ν’ έτονε». Ούλοιν εντάμα εγέλασαν. Η Μεριέμ εκλώστεν είπεν την Μηνέ «θαρρώ πολλά έσουρεν α’ η ψή σ’ ќαι έγќες κά’ τα αγουροπαίδ». Η Μηνέ εχαμογέλασε. Η Αϊέ εβόησεν «άϊτε, αφήστε το κεβεζελούχι (μπλά μπλά) ќαι δβάτε ση δουλεία σουνα, αλήγορα ας ќηρόνουμε ќαι αλήγορα ας κλώσκουμες». Άετς, ούλοιν εδβανε σα αποσκάλ τ’ αρνάεψαν.

Καν’ δυο ώρας ακόμε εδούλεψαν ќαι ούλοιν εγομαρέγανε. Εφορτώθανε τα γομάρ ‘τουνα ќαι κατήβανε ќαι εσορέφτανε σο μέρος ντ’ έφαγαν. Επ’ ειќεκά, η μία οπής ασην άλλη, με το σειρά εσέβανε σο δρόμο. Αρνάεψαν γάλε γάλε, ελίγο πλεστενά ќ’ ελίγο κατέφαρα, να κατηβαίνουν κάτου σο ποτάμι για ν’εγβαίνουν σο δρόμο το έν’ επέραν μερέα του ќοιλαδί. Ο τόπος π’ επερπάτεναν ουќ είεν δρόμο, ασα καφούλε νάμεσα, σατι εκράτεναν η μια την άλη ќαι σατι εγαύρωναν σα καφουλοκλάδ εκατήβαιναν κάτου. Επεќείνα τα τόπ εις ν’ εγλέζενεν, ќοιλιχτά εκατήβαινεν σο ποτάμι. Άϊτικα ζόρικα τόπ είναι.

Άετς σατι εκατήβαιναν το ќοιλάδι, έρθανε σ’ έναν ќαι κα’ το έτονε έναν τρανό ќαι υψιλό κούρτσι, καπάνι (πέτρα) το είεν πολλά μικρά σκαλοπάτε. Όποιος εδβαινεν επ’ εќεί, επάτενεν σα παλαία τα ιχνάρ το εφήκαν εќείνοι το εδβαν επ’ εќεί άλ’ εμπρότερα.

Άετς σατι εδβαιναν, η Φατιμέ τράνο πουγαλεμένησσα, «ποιος σκατοράης ќαι ποιος καταραμένος έρθεν έβρεν αβούτο το σκατομένο τον τόπο ќαι εκοβάλεσε μας αδά ќές» είπεν ќαι αρνάεψεν να ανασκάφτ τσοι παλαίους. Άετς σατι έλεγεν, απάξαντα εζαροπάτεσεν ќαι εγλεξεν. Εκόντεψεν να ροήζ’ ќαι κρούει επουκά σο ποτάμι. Ασό φόβο, η καρδίαν ατές λες κι ελάγγεψεν ќαι εξέβεν ασον τόπον εθέ. Τα καρδοχτύπν ατές, hάμαν ολοκάτενα ακούγουσαν. Η Μεριέμ οπίσαν ατές έτονε. Όλον εμπρό εќείνε εγροίќεσεν οτί η Φατιμέ εγλέξεν. Για τ’ ατό, οι δυος παλ’ λες κι εδβασανε έναν ζερζελέ (σεισμό). Ο Ρεππής να γαϊρέυκεται (ο Θεός να φυλάει) ουλουνούς, αν ќυλίγουτουν ќαι εντόνεν σο ποτάμι, τα κομάτν ατές πα’ ουќ εβρίγουσαν. Ατόσον άκεμο μέρος έτονε. Εμπριχρόνο έτον, η θεία η Χατιτζέ εќυλίεν απ’ αδά ќαι κα’ ќαι εσκοτώθεν. Οι άνθρωποι τ’ επήγαν ατένα σ’ αράεμα, έβραν τα κομάτν ατές ќαι εβάλαν ατά σε έναν σαќί ќαι έγκαν έθαψαν ατένα. Ποιος εξέρ’ άλλο πόσοι εγλέξαν, εροήσαν ќαι εσκοτώθανε απ’ αβούτο την δβαση. Η Μεριέμ το έτονε οπίσαν ατές, ύτα ασο γομάριν ατές εγαύρωσεν ќαι εκράτεσεν ατένα. Άετς ορθοποδσεν η Φατιμέ ќαι εδβαιν σο δρόμον ατές.

 

Άετς εκατήβανε σο ποτάμι ќαι εξέβανε σο δρόμο. Πάλ’ σατι παρακάθευαν, φτάσανε σο χωρίο. Η Φατιμέ όντα έφτασεν σο σπίτιν ατές, η μάναν ατές επέρμενεν ατένα σην πόρτα επάν. Εθέλενεν ν’ εδόνεν ατένα το καλό το χαμπέρι. Όμον το είδεν τη Φατιμέ, «έπατς’ π’ επόμεινεται ќαι άετς αργά εκλώστετε; Άϊτε αληγόρ’ δβα άφησον το γομάρι σ’ ќαι έλα λούχτου ќαι άλαξον τα φορεσίσας. Το βράδι να έρχουνταν κάποιοι να θέλουν εσέ!» είπεν. Η Φατιμέ σε άϊτικο απάξαντο χαμπέρι εμπρό εεσούρεψεν ќαι επόμεινεν. Η μάναν ατές ќι’ άλα κάτι είπεν άμα ασην εντροπήν ατές, ουќ επόρεσεν ακουσείναι τίπο. Ας τόσον εντράπε, λαλία πα’ ουќ επόρεσεν εγβαλίνε. Άετς εδβαιν σο κώμη, ξεφορτώθεν το γομάριν ατές ќαι εδβαιν σην οντάν (δωμάτιο) ατές. Αλήγορα αλήγορα εποίќεν έναν μπάνιο, ελόυχτεν, έλλαξεν ќαι εφόρεσεν τα καλύτερα τα φορεσίας ατές. Ύσταρο εδβαιν εκάτσεν κα’ σον πεκέ επάν. Η ψήν ατές σα στούδν ατές ουќ εχόρενεν. Εποίνεν μεράχι το ποιος έτονε ατός το ν’ έρχουτουν εθέλενεν ατένα. Άετς σατι ενόνιζεν, εντόќεν η πόρτα. Η Φατίμέ εσπαράεν, ελάγγεψεν ќαι εσκόθεν ασον τόπον ατές. Γάλε γάλε η πόρτα ενοίεν ќαι οπ’ έρθεν έτονε η θείαν ατές η Αλτούνα. Η Φατιμέ όμον το είδεν την θείαν ατές, ελήγο εχαλέρωσεν ќαι ετέρεσεν ατένα σ’ ομάτν ατές απές. Επέρμενεν ν’ έκουεν χαμπέρ απ’ εќείνενα.

Η θείαν ατές η Αλτούνα αρνάεψεν ќαι είπεν «έπατς, οσήμερο το βράδι να έρχουνταν θέλουν εσέ για τον Μουσταφά του Καστανά. Είναι καλοί άνθρωποι. Ο ќύρης του παιδά ο Καστανάς εχάθεν ќαι ατό ο παιδάς δουλεύ’ σ’ έναν φάμπρικα ќαι κάχουνταν με τη μάναν ατ’ σο Ιστανπόλη. Αν αντρίζεις με τ’ εќεί’ ν’ ελέπεις πολλά καλά ημέρας ќαι να γλυτώνεις ασου χωρί’ τα δουλείας». Η Φατιμέ κουπλωμένο το ќεφάλιν ατές, τ’ ομάτν ατές καρφωμένα σα ξύλινα πατώματα του σπιτί, αρνάεψεν να νονίζ’ το Ιστανπόλη. Τον Μουσταφά ουќ εγνώριζεν. Όμορφος γιαμ άκεμος έτον ουќ έξερνεν. Άετς ταραιγμένο το ќεφάλιν ατές, εστάχωσεν ќαι επόμεινεν σον τόπον ατές. Η θείαν ατές είπεν είπεν ένα σουρί ќαι εδβαιν ќαι επήεν. Η Φατιμέ, απ’ απέσαν ατές τ’ ώραν εγέντον που είπεν το «ναι». Ενόνισεν τ’ εδβασεν το φουρτουνα οσήμερο ќαι έγќεν σο νουν ατές το να κάχεται σ’ έναν νταιρέ (διαμέρισμα) σο Ιστανπόλη. Για τ’ ατό, από το άρ’, έξερνεν το να λέει σ’ ατεινούς το να έρχουνταν θέλουν ατένα το βράδι.

Η Φατιμέ άετς σατί ενόνειζεν, ασην γαναχτίαν πά’ έρθεν ο ύπνος ατές, επλώθεν σον πεκέ επάν, εγιασλάεψεν (στήριξε) το ќεφάλιν ατές σ’ έναν γιαστούχι (μαξιλάρι) ќαι ύτα εκάμωσεν.

Αργότερα όντα βραδσεν, έρθαν ατένα σο θέλεμα οι μιγιαντζίδες. Οντά εντόκαν σην πόρτα, η Φατιμέ πα’ εξυμνίεν. Εσκώθεν ορθά, επήγεν έπλήσεν το πρόσωπον ατές ќαι ελίγο εστατέρωσε. Έρθεν ќαι ο νούς σο κεφάλιν ατές ќαι άετς αρνάεψεν να περμέν’. Ύσταρο ќές έρθεν η θέιαν ατές ќαι εβόησεν ατένα απές. Η Φατιμέ ουќ εθέλεσεν πανείναι απές. Πολλά εντρέπουτουνε. Είπεν τη θέιαν ατές «ας έρχουνταν επαίρουνε με, θέλω ν’ αντρίζω με τον Μουσταφά». Η θέιαν ατές πά’ άλλο επάνεν ατές ουќ εστάθεν. Το εθέλενεν έτονε το «ναι» ќαι ατό πα’ επείρεν. Εδβαιν ќαι επήγεν απές εδόќεν τω καλό το χαμπέρι σε εќείνους το έρθαν ατένα σο θέλεμα.

 

Όλον ύσταρο, απές σα δυο ημέρας, εποίκανε το ντουγούνι (γάμος) τση Φατιμές. Τ’ άλλο την ημέρα το πρωί αλήγορα, πριν να λάμπ’ ο ήλος, εξέβανε σο δρόμο επάν. Επέρμεναν την αραπά (λεωφορείο) για ν’ εκατήβαιναν σην Τραπεζούντα ќαι επ’ εϊќε’ κά’ ν’ έμπαιναν σο δρόμο για το Ιστανπόλη. Ούλα τα πατσίδ του χωριού εσωρέφτανε σο δρόμο επάν. Ούλοιν έρθανε για ν’ επόληγαν ατένα. Όυλοιν οι μέτεροι ќαι οι κομίδες (γείτονες) εќεί έσανε. Εγκαλέσταν τ’ έναν τ’ άλλο ќαι εφιλέθανε. Κάποιοι έκλαψαν ќαι κάποιοι εδεκρέσαν ασην χαρά ‘τουνα. Άετς έρθεν η ώραν ќαι εσέβανε σο δρόμο. Η Φατιμέ εκάτσεν σην πεντζερέ (παράθυρο) μερέα ќαι δίπλαν ατές εκάτσεν η πεθεράν ατες. Άετς σατι επέγνανε, η Φατιμέ αρνάεψεν να νονίζ’ το Ιστανπόλη. Εθάρρενεν ν’ εδβαζεν ημέρας ќαι ν’ εγιαάεβεν (ζούσε) όμον το έξερνεν ασο τελεβιζιόνι (τηλεόραση). Απ’ αδάν κάεν ν’ έμενεν σε έναν όμορφο νταιρέ (διαμέρισμα), ν’ εγνωρίσκουτουν με αλλέτερους ανθρώπους, ν’ επέγνεν σα μαρκέτ για ν’ εγόραζεν ότι εθέλενεν, ν’ εποίνεν αλλέτερους αρκαντάους (φίλους), ν’ επέγνεν με τον άντραν ατές ση θάλασα για το κολύμπεμα  ќαι αΐτικα άλλα πολλά. Αΐτικα όνειρα είεν η Φατιμέ. Σατι εδβαιναν απ’ επαίραν ασον τόπο τ’ έκοφταν χορτάρ, ενόνισεν τ’ άλλα τα πατσόπα ќαι τσι γυναίκους του χωριού ќαι ετζίεψεν (λυπήθηκε) ατεινούς. Ατέ εεγλύτωνεν απ’ αδά ќές ќαι εќείνοι ν’ επόμεναν αδά ‘πέκέσ’.

Ύσταρο ќές εκατήβαινε ση θάλασσα. Η Φατιμέ εμπρότερα ασο τελεβιζιόνι είδεν τη θάλασσα άμα από κοντά όντα είδεν α’, εχάσεν τ’ αχίλιν ατές. Τρανό λίμνη όσο επαίρενεν τ’ ομάτι καϊνενούς. Άλον το ουќε ν’ έλεπαν τ’ ομάτν ατές. Αση χαράν ατές ε’ επέτανεν. Λες κι ε επέγνεν σε έναν αλλέτερο ντούνια.

 

Έρθεν η ώραν ќαι έφτασανε σην όμορφη Τραπεζούντα. Εκατήβανε σο τερμινάλι (σταθμός υπεραστικών λεωφορείων), έκοψαν τα μπιλέτ (εισιτήρια), ќαι αρνάεψαν να περμένουν. Ύσταρο ќές έρθεν το οτομπίσι (πούλμαν), εσέβαν απές, εκάτσαν σα τόπν ατούνα. Η Φατιμέ ως το άρ’ ούќ ενήβεν σε ατόσον τρανό αραμπά (αυτοκίνητο). Γάλε γάλε αρνάεψεν ν’ ελέπ’ ούλα τα καλά ќαι όυλα τα αλλέτερα όμορφα ντο ουќ είδεν ќαι ούќε ν’ έλεπεν αν επόμενεν σο χωρίο.

 

 

Τ’ άλλο την ημέρα έφτασανε έξου ασο Ιστανπόλη. Η Φατιμέ άρ’ σο Ιστανπόλη έτον ќαι απ’ αδάν κάχεν σο Ιστανπόλη νε εγιαάγεβεν. Σατι έρχουτουν ούλο το βράδυ σην αραπά απές εќειμέθεν. Όμον τ’ εστατέροσεν, ελίγο, ετέρεσεν έξου το εν τ’ ουќ εν. Εβρίγουσαν σε έναν τρανό πόλη. Ερώτεσεν την πεθεράν ατές που έφτασαν. Εќείνε πα’ είπεν ατενα ότι έφτασαν σο Ιστανπόλη. Τση Φατιμές τ’ ομάτ άλλο πολλά εχόντριναν. Με τ’ έναν τρανό μεράχι αρνάεψεν να τερέι ολόγερα.

 

Άετς, ασο παράθερο σατι ετέρενεν έξου «έι μάνα μ’... ατόσον τρανό τόπος...» είπεν απ’ απέσαν ατες. Τρανά ќαι μακρία απαρτουμάν που αλ’ ελίγο να φτάνουν σον ουρανό... τρανά ќαι πλατέα δρόμ... ένα σουρί άνθρωποι, όμον δόνος ασα μελεσίδ, ο ίς αδά ќαι ο ίς αќεί, ο ένας σο καλό ќαι ο ένας σ’ αστερέο μερ’... τ’ αραπάδες εκέπασαν ούλα τα δρόμ, χνουδί χώμα ουќ ελεπισκάται...

Η Φατιμέ εθάρρεσεν εχάθεν ќαι αρ ευρίεται σ’ άλλο τον ντουνιά.

Αυούτο τ’ εϊќές ουќ εμνέζενεν σην Τραπεζούντα. Ατόσον πολλά αραπάδες ќαι ανθρώπους, σ’ έναν ќαικά άλλο ουќ είεν είδείνε. Για τ’ ατό, η ψήν ατές ουќ εχώρενεν σα στούδεν ατές ќαι με έναν τρανό μεράχι ετέρενεν τ’ ολόγερα. Εθέλενεν ν’ εκατήβαινεν κάτου ќαι ταράγουτουν νάμεσα ‘τουνα.

 

Ύσταρο έρθαν ќαι εσήμωσαν σην γέφυρα. Η πεθεράν ατές είπεν ατένα ότι σε λίγο να δβαίνουν ασην γέφυρα. Ασο Τελεβιζιόνι (Τηλεόραση) είδεν άμα ασα σημά άρ ν’ έλεπεν ατόσον τρανό γεφύρι. Οντά έρθανε ќαι εσέβανε σο γεφύρι ќαι η Φατιμέ είδεν απ’ επάν’ τη θάλασσα, οι ќοιλίαν ατές εξέβεν ση γούλαν ατες. Εφαρφαταρέσεν η καρδίαν ατες. Πολλά εδβαιν ασα ψιλά τα κούρτσ ќαι τόπ άμα αυούτο τ’ έλεπεν αλλέτερο έτον. Αλήγορα αναπέεν ќαι αλήγορα εχαλέρωσεν. Αρνάεψεν να τερεί τα όμορφα τα τόπ μερακλία. Άετς σατί ετέρενεν, ενόνισεν του χωρί τα πατσίδ ќαι εχαρέθεν για το ιάνσιν (τύχη) ατες. Πολλά ουќ εδβαιν, έφτασανε επέραν ќαι εσέβανε σο δρόμο.

 

 Η Φατιμέ εγλύτοσεν ας το να πάει να κόφτ’ ќαι φορτούται ξύλα για να φέρ’ σο σπίτι...

Η Φατιμέ εγλύτοσεν ας το να πάει να σώρευ’ φύλλα, να φορτούται ќαι φέρ’ σο σπίτι για να στρόν’ σα ζα επουκά... Η Φατιμέ εγλύτοσεν ας το να πάει κόφτ χορτάρ ќαι φέρ’ σο σπίτι για να φαγίζ’ τα ζα...

Η Φατιμέ εγλύτοσεν ασα στενά τα δρομόπα... εγλύτοσεν ασα μακρία τα κούρτσ... εγλύτοσεν ασα κρεμά... εγλύτοσεν ασα καφούλ, ασα δέντρα, ασο όρος, ασα ραία, ασα παρχάρια...

 

Η Φατιμέ λες κι εχάθεν, εξέβεν ασο τζεχνέμι (κόλαση) ќαι εσέβεν σο τζεννέτι (παράδεισος)...

Αλλέτερος ντουνιάς...

  

Όλον ύσταρο έρθαν ќαι έφτασαν σο απαρτμάνι (πολυκατοικία) εμπρό το να έμεναν. Αυούτο τ’ ειќεκά ουќ έτον ќαι πολλά αλλέτερο ασα τόπ τση Τραπεζούντας. Όμον ένα μέρος τση Τραπεζούντας εμνέζενεν. Η Φατιμέ άετς σατί έκοφτεν το ολόγερα με τ’ ομάτν ατες, ο άντρας ατές επείρεν τα τσάντας, γάλε γάλε εκοβάλεσεν ατά σο σπίτι. Ύσταρο ούλοι εντάμα ενήβανε ασα σκάλας, σο 4. πάτωμα το εβρίγουτουν το σπίτιν ατούνα.

 

Σα εμπροτισνά τα ημέρας η ώρα ουќ έξερνεν ν’ εδβαινεν. Η Φατιμέ λες κι εσπηνέεν σο πεντικοτούζαχο (ποντικοπαγίδα). Ογράεβεν απές σο σπίτι ν’ έβρικεν δουλεία για ν’ εποίνεν. Σα πατώματα του σπιτί έλεπεν εќείνα τα χοχόλ που καμία ουќ έλεπεν ατά σου χωρί τ’ οσπίτι για ν’ εσπούγќιζεν ατά. Άρ έλεπεν ούλα τα λερωμένα τα τσουντζία για ν’ εγβάλ δουλεία.

Σο σπίτι έρχουσαν κάποιοι μουσαφίροι τση πεθεράς ατές. Η Φατιμέ εδβαν πολλά ημέρας ντο ουќ επόρεσεν ευρείναι καϊνέναν για ν’ εσυντύαινεν, ν’ έλεγεν ατένα τα τέρντν ατές.

 

Ύσταρο ασα καν’ τρία μήνας η πεθεράν ατές εχάθεν. Επήραν, έγκαν ќαι έθαψαν ατένα σο χωρίο. Η Φατιμέ πα’ άετς, επόρεσεν πανείναι ќαι είδείναι άλλο μια το χωριό ќαι τσοι φίλους ατές. Άμα τα όμορφα τα ημέρας αλήγορα έρχουνταν ќαι διαβαίνουνε. Τρία τέσσερα ημέρας ύτα έρθαν ќαι εδβαν. Πριν να χορτάζ’ το χωρίο καλά καλά, με τον άντραν ατές εκλώστανε οπίς σο Ιστανπόλη.

 

Επήγαν ουќ επήγαν, ο άντρας ατές αρνάεψεν ν’ αραέυ’ αλλέτερο οσπίτι. Το σπίτι ντο είχανε έτονε πολλά τρανό ќαι αβού η πεθεράν ατές πα’ εχάθεν, άρ ν’ επέγνανε σε ένα μικρότερο οσπίτι. Η πεθεράν ατές κάθε μήνα επαίρενεν πολλά χρήματα ќαι επόρεναν ќαι εδβαζαν το μήνα, άρ επόμειναν μαναχί ќαι ο άντρας ατές πα’ πολλά χρήματα ουќ επαίρενεν. Άρ έπρεπε ν’ ελέηζαν ќαι ν’ εκράτεναν τα χρήματαν ατούνα καλά.

 

Εράεψαν εράεψαν ќαι όλον ύσταρο σε έναν παλαίο μαχαλλά έβρανε έναν παλαίο οσπίτι με έναν οντά ќαι ένα μικρό σαλονόπο με την κουζίναν εθέ εντάμα. Εκιραλάεψαν (ενοικιάσανε) α’ ќαι εσέβαν απές. Σε αυούτο το μαχαλλά, ουќ εγνώριζαν καϊνέναν. Η Φατιμέ έτονε ντο έτονε ολομάναχεσα, άρ όμον το εγβάιν ο άντρας ατές ασο σπίτι, απομέν εќείνε ќαι η ψήν ατες. Όντα έρθανε σε αυούτο το απαρτμάνι, καϊνίς πα’ ουќ έρθεν ειδένε ατεινούς.

 

Η Φατιμέ όσο διαβαίνουν τα ημέρας, ќ’ άλλο πλέο φουντόν’ απέσαν ατές η γαριπία ќαι κάφτ’ την καρδίαν ατες. Όντα έρτε εβρίκ’ ατένα η γαριπία, εσκούται ќαι κλωθεϊρίεται σο σπίτι απές, μια αδά ќαι μια αќεί. Εγβαίν σου σπιτί το μπαλκόνι ќαι επ’ ειќεκά τερεί τσ’ ανθρώπους το έρχουνταν ќαι διαβαίνουν. Απέσαν ατές πάντα κοβάλενεν έναν κιουμάνη (ελπίδα), απές σ’ ατεινούς τσ’ ανθρώπους το έρχουνταν ќαι διαβαίνουν, γιαμ ευρίκεται ένας μέτερος. Άετς τερεί πα’ τα αραπάδες ќαι ελίγο διαβαίν’ η γαριπίαν ατες.

 

Άετς σατι εδβαιναν τα ημέρας, μια ημέρα άετς σατι κάθουτουν σο μικρό το σαλονόπον ατες, ενδοδόνισαν τ’ οτίαν ατές ќαι απ’ απέσαν ατές «λές κάτση να χάτε;» είπεν. Χύτα έρθεν σο νούν ατές το χωρίο ќαι επήρεν ατένα εќείνη η γαριπία. Σον τόπον ατές ουќ επόρενεν ν’ έστεќεν. Εσκώθεν εξέβεν έξου σο μπαλκόνι, ελίγο ετέρεσεν αδά ќαι αќεί. Παλ’ επέρμεινεν ν’ ελέπ’ καϊνέναν, κάτινα ν’ εγνωρίζ’ άμα εύќαιρα επέρμεινεν. Άλλο ουќ επόρεσεν σταθείναι έξου ќαι παλ’ εκλώστεν εσέβεν απές. Επήγε επλώθεν επάν σο στρώμαν ατες. Η ψήν ατές σην ψήν ατές ουκ εχώρενεν. Η γαριπίαν ατές έφτασεν σην κορφή. Άετς γάλε γάλε αρνάεψεν να κλαίει. Πολλά ουќ εδβαιν, τα δάκρν ατές εγέντανε ποτάμι.

Ενόνιζεν τσοι φίλους ατες. Εμηλίγќεισεν ќαι είπεν «Έρθα αδά ќές για ν’ ελέπα έναν καλό ημέρα, αρ για τέρ’ το έβρε με» απ’ απέσαν ατες. Η Φατιμέ σο χωρίο είεν φίλους το εσυντύαινεν όμον παλαλέσα, είεν κομίδες (γείτονες) το επέγνεν, είεν ανθρώπους που εγάπεναν ατένα. Είεν ολούο όρος, είεν δέντρα το εκάθουτουν σην έκν ατουνα. Είεν ολέμορφα λουλούδια το εμύριζαν όμνοστα, είεν πουλίκας τ’ ελάλεναν όμορφα. Άρ απ’ αυούτα τίπο οπίς ουќ επόμεινεν. Άρ να συντυαίν έναν άνθρεπο πα’ ουќ έ’. Επόμεινεν νάμεσα σα τέσσερα ντουβάρ.

 

Άετς εδβανε πολλά μήνας. Η Φατιμέ γάλε γάλε αρνάεψεν ν’ εφτει κάτι φίλους άμα καϊνέις ατόσον ζεστή, όμον τσοι φίλους ατές σο χωριό ουќ έτονε. Την πλέξην ατές πα’ ουќ επόρενεν νε μοιρέγουτουν με τ’ εќείνους εντάμα. Αδά σο τρανό την πόλην, μαναχά ατά το επαίρενες για την κουζίνα ќαι εќείνα τα καλά το αγόραζες ќαι εφόρενες επόρενες ќαι έδειχνες. ќαι ατό πά’, απές σο κρίζη τση ζήλιας. Νε εσύ χαρένεσε νε ќαι ατός το δείχνεις κάτι.

 

Η Φατιμέ πολλά εγέντον το εχρονέσεν σο Ιστανπόλη. Γάλε γάλε αρνάεψεν ν’ εγαπάει ќαι τον άντραν ατές το άντρισεν με τ’ ατόνα μούδε εγνώριμιαν.

  

Ύσταρο ќές εποίκανε έναν παιδί το εθέκανε το όνεμαν εθέ Αλί. Εδβανε τα χρόνε ќαι ο Αλίς εθράφεν, ετράνεινεν. Ο Αλίς όσο αν εθράφε με την μάναν ατ’ σο σπίτι απές ќαι έμαθε τα Ρωμαίικα, σατι έπαιζε με τα ξένα τα γαρδέλ άλλο καλύτερα έμαθεν τα Τουρќικά. Μαναχό με την μάναν ατ’ εσυντύαινεν τα Ρωμαίικα. Ο ќύρης ατ’ είπεν ατόνα ότι όνταν έρχουντανε ξένοι σο σπίτι, να συντυαίν μαναχά Τουρќικά ќαι αν ακούγουν Ρωμαίικα ќαι ερωτούν τη γλώσσα εν, να λέει ότι έν Λάζτζε.

 

Έναν ημέρα η Φατιμέ, εγνωρίεν με την Ζεϊνέπ, την μάνα του Χασάν το έτονε φίλος με το παιδίν ατές τον Αλί. Η Φατιμέ εκάλεσεν την Ζεϊνέπ σο σπίτιν ατές για το παρακάθι. Η Ζεϊνέπ  πα’ πολλά εχάρινεν. Εθέλενεν πα’ ν’ έγβαινεν ελίγο έξου ќαι ν’ επαίρενεν αέρα. Η Ζεϊνέπ είπεν ατένα πα’ ότι να έρτε με κάποιους άλλους ας οποίους η μια εν ασην Μαύρη Θάλασσα. Η Φατιμέ άλλο πολλά εχαρέθεν. Εποίќεν μεράχι ќαι απ’ απέσαν ατές «ατζάπ να έν’ καϊνίς ασην Ώќενα;» ερώτεσεν. Ύσταρο ενόνισεν ќαι «ας έτονε κάποιος που εξέρ’ Ρωμαίικα ќαι ας μην έτονε ασο χωρίο. Άλλο ντο να έθελενα;» είπεν σα κρυφά. Πόσο εθέλενεν ν’ εποίνεν παρακάθι σα Ρωμαίικα... πολλά εγαριπέφτεν τα παρακάθ το εποίνεν σο χωριό.

Η Φατιμέ άετς χαρεμένησα επήγεν σο σπίτι ќαι αρνάεψεν τα δουλείας. Τ’ άλλο την ημέρα αλήγορα εσκόθεν ќαι εσέβεν σο μάγιρεμα. Εθέλενεν ν’ εποίνεν όλον τα καλυτέρα ќαι όλον τα ομνοστότερα τα φαγία.

Κοντά σο μεσημέρι έρθανε οι μουσαφίροι. Από κάτου είδεν ќαι εταράεν ατεινούς ќαι η Ελίφ το εγνώριζεν ατένα η Φατιμέ. Εќείνε πα’ εθέλεσεν να ταράεται σο παρακάθι. Ακόμε πριν κατσείνε, άετς ορθά, αρνάεψαν ν’ εγνωρίγουνταν. Η Γιελίζ έτονε ασην Μαλάτια ќαι η Χαϊριέ έτονε ασο Άρτεσεν του Ρίζου.
Η Φατιμέ εκάθησεν τσοι μουσαφίρους ατές σο μικρό το σαλονόπο ντο είεν. Απ’ αδά απ’ εќεί σατι εσυντύαινεναν, η Φατιμέ ύτα εσωρέφτεν. Έρθεν σο νούν ατές τ’ ουќ εξέρ’ πολλά Τουρќικά ќαι για τ’ ατό να συντυαίν απ’ ελίγο για να μην εγροικούνε οι μουσαφίροι ότι ουќ εξέρ’ καλά τα Τουρќικά. Άετς ελίγο εκοντοστάθεν. Απ’ απεσαν ατές «αν εγροικούν τίπο ασην γλωσσα μ’ να λέγω ότι τση μάνα μ’ η γλώσσα Λάζτζε εν ќαι για τ’ ατό ουќ επορώ να συντυαίνω καλά τα Τουρќικά» είπεν ќαι γάλε γάλε εποκόπεν ασο συντύαιμα. Οι άλοι όμον τ’ εγροίќεσαν ότι η Φατιμέ εκοντοστάθεν να συντυαίν, επήγαν ν’ ερωτούν ατένα κάτι, εќείνε ύτα εσκώθεν ќαι «εσείς κατσείτε, εγώ ας θένω επάν ένα τσάί ќαι έρχομαι» είπεν ќαι εδβαιν σην κουζίνα μερέα. Η Φατιμέ σατι έτονε σην κουζίνα, η Ελίφ είπεν τσ’ άλλους τσοι μουσαφίρους «αυούτε η Φατιμέ καλό γυναίκα εν άμα εν Λάζενα ќαι για τ’ ατό ουќ επορεί να συντυαίν καλά τα Τουρќικά». Η Χαϊριέ πολλά εχαρέθεν σε ατό, εќείνε έτονε ασο Άρτεεν του Ρίζου, έτον Λάζενα ќαι έξερνεν Λάζτζε. Απ’ απέσαν ατές «έβρα τ’ εμώ τον άνθρεπο, απ’ αδανκάεν να συντυαίνουμε εντάμα τ’ εμέτερο τη γλώσσα για να μην ανεσπάλω» είπεν.

Η Φατιμέ όμον τ’ εκλώστεν σο σαλόνι, η Χεϊριέ σατι εχαμογέλαεν «έπατς ε Φατιμέ, η Ελίφ είπε μας ότι εξέρεις Λάζτζε, πολλά εχαρέθα, εγω πα’ Λάζενα είμαι ќαι εξέρω Λάζτζε, απαδανκάεν εντάμα συντυχαίνουμε» είπεν την Φατιμέ ќαι πήγε να λέει κάτι σην Λάζτζε.
Εќείνη την ώραν ένοιξε την πόρτα ќαι εσέβεν απές ο Αλίς με τ’ έναν ιοιονιχτό αρνάεψεν κάτι να λέει τη μάναν ατ’ σα Ρωμαίικα. Η Φατιμέ όμον τ’ έκουσεν τον Αλί να συντυαίν Ρωμαίικα, πριν εγβαλείναι ασο στόμαν ατ’ δίο, τρία λόγε, εγρέξεν ατόνα «έλα, το θέλεις ќαι ουќ αφήνεις μας να κάχουμες ελίγο ќαι ν’ εφταίμε παρακάθι;» είπεν ατόνα σα Τουρќικά άμα ατόσον βοηχτά να μην ακούεται η λαλία του Αλί. Άετς σατι εγρέζενεν πα’ επλέσεν ασο έρη του παιδίν ατές ќαι έσουρεν ατόνα έξου. Ο Αλίς όλον εμπρό εεούρεψεν αση μάνας ατ’ το γρέξιμο άμα ύτα εγροίќεσεν τ’ εποίќεν. Απ’ απέσαν ατ’ «ότι νε γίνουτουν εγέντον ќαι άρ εν’ πολλά αργά» είπεν. Πριν να λέει το ντέρτιν ατ’ ο καμμένος, ελιτορέφτεν έξου.

Ύσταρο η Φατιμέ ελίγο εουρεμένησσα εκλώστεν σοι μουσαφίρους ατες. Επήγεν κάτι να λέει, η Χεϊριέ ύτα ερώτεσεν τη Φατιμέ «έπατς ο παιδάς κάτι έλεγεν σε κάποια γλώσσα, το έλεγε, τό γλώσσα εν’ ατό το εσυντύαινεν; Έκουσα σην Τραπεζόυντα μερέα συντυαίνουν Ρούμτζε, εσείς πα’ ατό τη γλώσσα με συντυαίνειτε;». Άετς όμον τ’ ερώτεσεν η Χεϊριέ, έστραψεν η ασπήρα τση Φατιμές το ќεφάλη. Εεούρεψεν το να λέει. Το ќεφάλην ατές εταραίεν ќαι εγέντον άνου κάτου. Η Φατιμέ εποίќεν όμον ουќ άκουσεν ќαι αρνάεψεν να ταραήζ’ τα κεύ το έσανε σο τραπέζι επάν. Η Χεϊριέ αλομία ερώτεσεν ќαι η Φατιμέ άλλο να φέβ’ δρόμο ουќ είεν. Το ќεφάλην ατές κουπλωμένο είπεν «εγω ντέ... εμάς είπανε ότι έν’ Λάζτζε ќαι εμείς πα’ άετς εξέρουμ α’. επορεί πα’ να εν Ρούμτζε όμον το λές, εγώ ουќ εξέρω».

Το παρακάθι επάγοσεν. Τση Φατημές η λαλία αρνάεψεν ν’ εγβαίν μηλιγќιχτά. Απ’ επέραν η Γιελίζ εσέβεν νάμεσα ќαι είπεν «έπατς για μη ογραέυεις να κρύβεις τη γλώσσα τση μάνας, τ’ εμέτερο οι μειζότεροι πα’ Ερμενίτζε εξέρουν, εγώ ουќ εξέρω άμα ν’ έξερνα καλό ν’ έτον».

Ασα πλεστία αρνάεψεν ќαι η Ελίφ «επάτς τι είναι ατά το ακούω; τ’ ουλουνού τα ρίζας χαλαζμένα» ќαι επάτεσεν ќαι εγέλασεν.

Η Φατιμέ όσο ν’ ογράεβεν να στέќ’ ορθά ќαι να χαμογελάει σα πρόσωπα ‘τουνα, σο νούν ατές η εντροπή έφτασεν σην κορφή. Τίπο ουќ επόρενεν ν’ ενόνιζεν ќαι τίπο ουќ επόρενεν ν’ έλεγεν. Ας επρατσιζνό το παρακάθι χνούδι οπίς ουќ επόμεινεν. Η Φατιμέ άλλο ν’ επαρακάθευεν πα’ ουќ εθέλενεν. Εθέλενεν ν’ απομέν’ μαναχέσα. Εθέλενεν ν’ επέγνεν επλούτουνε σο στρώμαν ατές ќαι έκλεγε ός ν’ εχόρταζε.



Η καημένη η Φατιμέ από τότε που έρθεν σο Ιστανπόλη ќαι εσέβεν σ’ αυουτοινούς τσοι ξένους απές, εδβαν πολλά χρόν. Όσον ογράεψεν, ουќ επόρεσεν αγαπησείναι καϊνέναν απ’ ατεινούς τσ’ ανθρώπους. Με τον καϊνέναν ένα ζεστό παρακάθι ουќ επόερεσεν ποισείνε. Την Τούρκτσε καλά ουќ έξσερνεν ќαι για τατό πάντα ας ολουνούς απόμακρα εστάθεν. Ούλο εντράπεν ασα Ρωμαίικα, αση γλώσσα τση μάνας ατές το εσυντύαινεν. Πάντα εφοβέθεν για να μην ακούει ατένα καϊνίς. Για τη γλώσαν ατες, σούλους ψέματα είπεν. Ας τέρθεν σο Ιστανπόλη, καλά καλά έξου ουќ επόρεσεν εγβείναι. Ας το εθέλενεν τα φορεσίας τίπο ουќ επόρεσεν αγορασείναι ќαι φορεσείναι. Με τον άντραν ατές σο ιαλό έρι με έρι ουќ επόρεσε πορπατεισένε. Ση θάλασσα, σο κολύμπεμα ουќ επόρεσε πανείναι. Η ζωήν ατές εδβαιν νάμεσα σο σπίτι, σο οκούλι (σχολείο) ќαι σο σουπερμαρκέτι.

 Ατα μαναχό πα’ ν’ έσανε...

 Το ειρότερο, τσοι φίλους το είεν σο χωρίο πα’ ενέσπαλεν. Ειќεκά πα’ καϊνίς ουќ επόμεινεν. Οντά επήγε σο χωρίο με τον άντραν ατες, ελίγους έυρεν ќαι επόρεσε χασείναι τη γαριπίαν ατες. Η Αϊέ, η Μηνέ, η Χαβά, ούλοιν εφήκαν το χωρίο ќαι εξέβαν ќαι επήγαν. Εќείνοι πα’ ποιος εξέρ’ π’ επήγαν... Εќείνοι πα’ οπ’ επήγαν ενέσπαλαν ατένα. Η Φατιμέ επόμεινεν ολομάναχεσα με τ’ έναν άντρα ќαι έναν παιδί.

  

Η Φατιμέ θέλ’ να κλώκεται...

Η Φατιμέ θέλ’ να κλώκεται οπίς σο χωριό άμα ου’ πορεί... Η Φατιμέ θέλ’ να ευρίκεται σε ένα καφουλόπο επουκά για να κλαίει όσον θέλ’ ќαι χορτάζ’ άμα ου’ πορεί... Η Φατιμέ θέλ’ να πάει να χάται σα τρανά τα ραία άμα ου’ πορεί... Η Φατιμε θέλ’ να πάει να καταλαγќέυει σα πλατέα τα παρχάρ επανκές άμα ου’ πορεί... η Φατιμέ θέλ’ να κλώκεται σο τζεχνέμι ντο εξέβεν ќαι έρθεν άμα ατό πα’ ου’ πορεί...

 Η Φατιμε θέλ’ πολλά άμα...

 Η Φατιμέ έξσερ’ ότι η ζωή ουќ έν’ αυούτο που ζει. Άμα άλλο δρόμο πα’ ουќ έ’. Ο άντρας ατές αδά δουλέυ’ το παιδίν ατές αδά πάει σ’ οκούλι. Σο χωρίο μαναχέσα πα’ ου’ πορεί να πάει. Ν’ επέγνεν πα’ ασοι παλαίους πα’ καϊνίς ουќ επόμεινεν. Η Φατιμέ αδά ќαικά όμον τσ’ άλλους τσι γυναίќους πα’ ου πορεί να ζεί. Τα πεθερικάν ατές έσανε πολλά τρανό Μουσλουμάνοι. Για τ’ ατό, ο άντρας ατές πα’ άετς εθράφεν ќαι πολλά ζελέβεν ατένα. Ουќ αφήν’ ατένα να πάει μαναχέσα αδά ќ’ αќεί. Ν’ εφήνεν ατένα πα’ που να πάει άθιγο χρήματα; Ως τη γούλαν ατουνα είναι βολιγμένοι απές σο φουκαραλούχι. Το ν’ εφταέι η Φατιμέ;

 Η Φατιμέ απ’ αδάν κάθεν επόμεινεν με τ’ ένα τελεκοντρόλι σο έριν ατές να εφτει ζάπινγκ σο τελεβιζιόνι. Άετς να ќειρών’ την πονεμένη ќαι καταρεμένη ζωήν ατες.

 Η Φατιμέ όμον τσ’ άλλους τσι γυναίќους το είναι μιλιόνε (εκατομμύρια) όμον ατένα, πριν να γιααέυει καλά ќαι χαρίν τη ζωήν ατές να χάται ќαι πάει.

Αδά σο καλαμπαλούχι την πόλη, τα ανέψ που να επορεί ќαι αν επορεί ќαι θρεφείζ’, να ανεσπάλουν ατενα. Για τ’ εќείνέτερα τα γαρδέλ, η Φατιμέ νε σον ντουνιά έρθεν, νε ќαι έσουρεν αούτα τα ντέρτ ќαι τα ζόρ τ’ έσουρεν.

  

Η Ιστορία ατζάπ να γράφτ την ιστορία τση Φατιμές..; Να ξέρουμε καμία ατά το έσουρεν η καμένησα, η κουρσεμένησα, η καταραμένησα..;  Να ξέρουμε τι ενόνιζεν ќαι τι όνειρα είεν..; Να τραγουδούνε με τα πουλίκας, τα όμορφα τα Ρωμαίικα τραγουδόπα το ακούγουσαν όμνοστα σ’ οτία, που ύλισαν ќαι εκατήβανε ασα Ρωμειικά το είεν σο νούν ατές ќαι εγέντανε όμορφα λαλόπα σο στόμαν ατες..;

Ιαμ άγραφτη να χάται ќαι πάει, ουќε να ονεμάζεται πουθέν’ η Ωκενότενα η χωρότενα, η ανεψιά τ’ Αργοναυτών, η Φατιμέ..;