Ασα μήνας Άγουστος έτον, ένα ημέρα εσκώθα ќαι επήγα ση Σάντα μερέα. Είẋεν έναν κατατσουπιχτέρι ήλο. Άμα εγώ πα άϊτικο ημέρα εθέλενα για ν’ εσούρενα πολλά όμορφα φωτογράφẽ. Εσέβα σο δρόμο ќαι επήγα σην Σάντα μερέα. Ας τ’ επήα ќ’ άνθεν, απ’ ολόγερα ασό χωρίον, εντόκα ќαι εξέβα όλον επάν σην κορφή. Επ’ εϊќεκά εθέλενα ν’ έλεπα όλο το χωρίον. Ν’ ετέρενα λάγο ĕν ќαι αν έλεπα κάτι όμορφο, ν’ επέγνα ’ќει.
Ασην κορφή επάν άετς μία ετέρεσα τη Σάντα. Λες κι έτον σην εγκαλẽ μ’ απές. Άμα άετς όμον τε είδα ’το, πολλά γαριπότικο εφανερώθε με. Όμον επέρμενεν να πάω εμπαίνω σην εγκαλẽ ’τες για ν’ εγκαλέớκεται με. Λες κι ν’ έρχουσαν με τ’ εμέν εντάμα ќαι εќείνοι τ’ εφήκαν ќαι επήγανε πριν πολλά χρόνια. Ούλοιν εντάμα ν’ έμπαιναμε σο χωρίον ќαι ν’ εќυρούτουνε η γαριπία. Άετς σατί κοντοστέκα, λες κι το χωρίον ένκεν ψη. Είδα πολλά όμορφα οσπίτẽ, χτισμένα με τα καπάνẽ, την εκκλησία τ’ επαρακάθευαν εμπρόν εθέ καντρίοι μαμμικάντοι ќαι παπουκάντοι, του χωρί τ’ οκούλι τ’ έπεγνανε εμπρός εθέ ένα σουρί πατσόπα ќαι αγουροπαίδẽ. Αρνάẋεψα να ακούω Ρωμαίικα λαλίας. Άκουσα κάτι αξυπόλιτα γαρδέλẽ τ’ εβόηζαν ќαι εγαλαλάϊζαν σατί έπαιζαν σ’ όμορφα τα τσούτσέκẽ απεớκές. Είδα πολλούς αρθώπους, τ’ επέγνανε ο εις άνω ќαι ο άλλος κάτω ќαι κάποιους μαμμικάντους τ’ εκάθουσανε σου σπιτί ‘τουνά το κατουθούρι επάν ќαι άετς σατί έπλεκαν, επαρακάθευαν. Είδα ќαι κάποια νυφάδẽ, φορτωμένοι χορτάρẽ, εκλώσταν ας όρος ќαι έẋ’ επέγνανε σ’ οσπίτẽ ‘τουνά.
Άετς σατ’ ετέρενα, τ’ όμματι μ’ επήρεν σ’ έναν οσπίτι τ’ εκαμνείζεν.
«Αδά σον Άγουστο απές ќαι με τ’ αβούτο τη ζέστη ποιος έψεν τον πέớκο;» ερώτεσα απ’ απέσα μ’.
Απάξαντα ευρέθα ελίγο επλάν μερίκα ασ’ ατό το σπιτί. Σην αυλέαν εθέ έσανε στρωμένα εμπάλẽ ќαι επάν μερέαν γραγμένα φουτουќέρẽ λεφτοκάρẽ.
Σ’ έναν την άκρι εκάθουτουν έναν γρέα μαμμίκαν ќαι αποφουτουќέζενεν. Ελίγο όμον τ’ εκόντεψα 'τενά, είδε με. Άετς ελίγο εκάρφωσεν τα θολωμένα τ’ ομμάτẽν ατές σ’ ομμάτẽ μ’ ќαι καλά καλά ετέρεσε με. Ουќ εγνώρισε με. Ακόμε πριν ειπείναι με τίπο, ασό τέρεμαν ατές εγροίќεσα, λες κι επαρακάλενεν ќαι έλεγεν:
– Όποιος ќαι αν είσαι, έλα ας κάθουμες ќαι παρακαθεύουμε ελίγο!
Εγώ πα απ’ επλάν μερίκα εβόησα ќαι ερώτεσα 'τενά:
– Ε μαμμίκα, τ’ εφτιάς;
Ќαι χαμογελαστά επήγα εστάθα σο ќεφάλιν ατές. Είπε με:
– Έλα, κάτσε κά’!
Εγώ πα εκάτσα κα’ σο γιάνιν ατές. Ερώτεσεν με:
– Ποιος είσαι ќαι τίνος είσαι;
Εγώ πα είπα τενά:
– Άσα μακρά έρχομαι, ούќ εγνωρίζεις με.
Ερώτεσε με:
– Το καλά έρθες;
Εγώ πα:
– Ντε, άετς έρθα σο πορπάτεμα. Να εγνωρίζω το χωρίο 'σουνά ќαι να σούρω ελίγα φωτογράφẽ.
Έδειξε με τα αποφουτουќεγμένα λεφτοκάρẽ ќαι «Έπαρε απ’ αќείνα ασα λεφτοκάρẽ φα!» είπε με.
Ουќ εθέλεσα. Είπα 'τενά:
– Φαγεμένησσα είμαι.
Εќείνε είπε με:
– Ε πουλί μ’, έπαρ’ φα ως π’ έẋεις τη νέτη σ’ ќαι σο στόμα σ’ τα δόντẽ σ’. Ύσταρο ας τη φτάνεις σα χρόνẽ μ’ ќαι γίνεσαι όμον εμένα. Ν’ εθέλενες πα άλλο ου πορείς να τρως!
Άετς έπεει, απ’ αδά απ’ αќεί είπαμε ќαι επαρακαθέψαμε. Ύσταρο ќές εσκώθα ќαι είπα 'τενά:
– Ε μαμμίκα, εγώ εẋεί πάω!
Εќείνε πα άετς όμον τ’ εκάθουτουν, εθέќεν τα ẋέρẽν ατές ση γη ќαι γάλια γάλια με το ζόρι εσκώθεν ορθά. Εγώ έρ’ται με τα μέσα για ќαι τα ποδάρẽ ‘τές επόμειναν. Ποιος εξέρ… Επήγα εγκαλέστα ’τενά. Η Μαμμίκα με ούλο την ψην ατές εγκαλέστε ќαι εφίλεσε με. Λες κι έμουνε το γαρδέλιν ατές τ’ έχ’ αποχωρίγουτουν. Ελίγο ας τι εδιάβα επλάν μερέα άλλο μία εκλώστα ετέρεσα ’τενά.
Η μαμμίκαν δακρυγμένησσα απ’ ωπίς αμ’ ετέρενε… Εβόησεν ќαι ερώτεσεν:
— Άλλο να έρ’σαι αδά ќές;
Εγώ πα είπα ’τενά:
— Εγώ ντε ’ε θεία, ας τερούμε… Μπέλκιμ τ’ άλλο το χρόνο καλ’ έρχομαι.
Άετς εκλώστα σο δρόμο μ’ για να πάω. Απάξαντα παλ’ ευρέθα εќεί στην κορφή τ’ έμουνε. Μέγερ ούλα ό,τι είδα, σο όνειρο μ’ είδα τα. Ύσταρο απ’ απέσα μ’ είπα:
— Να κατηβαίνω να πάω τερώ, μπέλκιμ ένα μαμμίκαν ευρίσκω.
Άετς αρνάẋεψα να κατηφορίζω. Όντα έφτασα σο χωρίον, εќεί ’πεớκές καϊνίς ούќ έτονε.
Τ’ όλον πολλά τ’ οσπίτẽ χαλαγμένα ќαι τα ντουβάρẽν ατούνα κρεμιγμένα. Σκορπιγμένα αδά ќαι αќεί καντρία αγελάδẽ τ’ εβόσκουσαν διφόρι και κάτι πουλίκας τ’ ελάλεναν σα κλαδία επαγќές.
Άλλο ψη, πουθενќεκά…
Έυρα ќαι έσουρα καντέσσερα φωτογράφẽ ασό χαλαγμένο την εκκλησία ќαι ας οσπίτẽ τ’ επόμειναν ορθά. Ύσταρο εσέβα σο δρόμο για να αποχωρίγομαι τη Σάντα. Απέσα μ’ εξέβαιν ένας φουρτουνάς.
Εδέκρεσαν τ’ ομμάτẽ μ’. Αρνάẋεψα να κλαίγω ќαι μοιρολογώ. Πολλά χρόνια εδιάβανε η Σάντα τ’ ούќ είẋεν ακουσείναι άϊτικο μοιρολόγι σα Ρωμαίικα. Για τ’ ατό να εν’, ως π’ εκατήβα ση μέση του δρόμου, τα λίβας εớκέπασαν τον ουρανό. Η κατσίμαλε ετυλίεν ατόσον που τ’ ένα μέτρο τ’ εμπρό μ’ πα ούќ έλεπα.
Ελίγο ύσταρο εκατήβασεν έναν τρανό βροχή, όμον σκοινί. Τ’ ολόγερα εγομώθεν χαλαντριάς.
Απ’ απέσα μ’ επουớτούρισα ќαι είπα:
— Η μαμμίκαν απόθεν ν’ εύριớκεν ατόσα δέκρẽ ќαι εκυλγκουβαρέζενεν;
Καλά ούќ εξέρω άμα εγώ θαρρώ η Σάντα έκλαιγε…
Έγραψεν α' : η Αϊσέ Τουρσούν.
