Ποιος είναι ο Βαχίτ Τουρσούν;
Με λίγα λόγια:
Ο Βαχίτ Τουρσούν, μια ψυχή γεννημένη σ’ ένα χωριό ανάμεσα στις απόκρημνες κοιλάδες των Ποντιακών βουνών. Ένας ερευνητής που από τη γέννησή του άρχισε να χαράζει στη μνήμη του τα ίχνη της μητρικής του γλώσσας. Ένας συγγραφέας που, παρά τις απίστευτες δυσκολίες που αντιμετώπισε, προσπάθησε με υπεράνθρωπες προσπάθειες να μεταφέρει στο μέλλον τη φωνή μιας συλλογικής μνήμης που είχε σχεδόν λησμονηθεί από την ίδια κοινωνία και από τις κρατικές αρχές θεωρήθηκε ανεπιθύμητη. Μια ιστορία ζωής που πλάστηκε από τη μητρική του γλώσσα, τα Ρωμαίικα (Ποντιακά), που βρίσκεται στη λίστα της UNESCO με τις "υπό εξαφάνιση γλώσσες", και η οποία αντηχεί στο μέλλον.
Η άβυσσος ανάμεσα στα αυστηρά όρια της επίσημης γλώσσας και στα χλιαρά νερά της μητρικής του τον ώθησε σε μια αναζήτηση. Και σ’ αυτή την αναζήτηση ανακάλυψε πως η γλώσσα που μιλούσε δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ο ίδιος ο ποταμός που ερχόταν από χιλιάδες χρόνια πριν, από τα έπη του Ομήρου, από τη φιλοσοφία του Σωκράτη και από τα οδοιπορικά του Ξενοφώντα. Αυτή η ανακάλυψη γέννησε μέσα του όχι απλώς μια περιέργεια, αλλά ένα βαθύ πάθος για αυτήν την ανεκτίμητη κληρονομιά.
Ως καρπός αυτού του πάθους, μετά από πολυετή και κοπιαστική εργασία, υπέγραψε έργα αφιερωμένα στη γλώσσα του. Σήμερα δεν είναι μόνο συγγραφέας. είναι και αρχιτέκτονας αυτής της πολιτισμικής γέφυρας. Είναι πλέον ο συγγραφέας έργων όπως το Λεξικό Ρωμαίικα–Τουρκικά και το Ρωμαίικα (Ποντιακή διάλεκτος): Λογοτεχνία – Γραμματικά στοιχεία και Διαλεκτικές συγκρίσεις.
Στις πιο πρόσφατες εργασίες του συγκαταλέγεται η επιμέλεια του παιδικού βιβλίου «Paramiθa Sa Romeika», γραμμένο στη μητρική του γλώσσα, καθώς και η μετάφραση του έργου «Η Αντίπερα Όχθη του Πόνου», γραμμένο στα Ελληνικά.
Με λίγα λόγια ο Βαχίτ Τουρσούν, είναι μία προσωπικότητα που παρά την επίσημη επιβολή και κατεύθυνση, άλλαξε ιστορία…
Σύντομο Βιογραφικό
Ο Βαχίτ Τουρσούν γεννήθηκε το 1966 στο χωριό Οτσένα, ή Οκένα (Köknar στα τουρκικά), ένα ελληνόφωνο χωριό της επαρχίας Τσαϊκάρα (Çaykara) της Τραπεζούντας. Έμαθε από τη γέννησή του τη μητρική του γλώσσα, τα Ρωμαίικα (την ποντιακή διάλεκτο), ενώ ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την τουρκική γλώσσα όταν ξεκίνησε το δημοτικό σχολείο. Με τον καιρό, συνειδητοποίησε την ποντιακή ελληνική ταυτότητα της μητρικής του γλώσσας και τη συνέχειά της στην Ελλάδα. Από το 1989 ζει στην Ελλάδα. Είναι παντρεμένος, πατέρας δύο παιδιών και έχει έναν εγγονό. Μιλάει άπταιστα Ρωμαίικα, Τουρκικά και Νέα Ελληνικά, ενώ έχει βασικές γνώσεις Αραβικών, Αγγλικών και Γερμανικών.
Εκπαίδευση και Αυτοδιδασκαλία
Αν και η εκπαίδευσή του τον οδήγησε στην Αραβική Γλώσσα και Λογοτεχνία, ο Βαχίτ Τουρσούν ανέπτυξε μια αυτοδίδακτη προσέγγιση σε κάθε τομέα που τον κάλεσε η ζωή. Απέκτησε σημαντικές γνώσεις στη γλωσσολογία. Ειδικεύτηκε στους τομείς της ετυμολογίας, της φωνολογίας και της μορφολογίας, ιδιαίτερα για τη μητρική του γλώσσα, τα Ρωμαίικα. Παράλληλα, απέκτησε επαρκείς γνώσεις στον τομέα της πληροφορικής. Έγινε βέλος στη χρήση λογισμικού όπως τα Microsoft Word, Adobe InDesign, Adobe Photoshop, Adobe Dreamweaver, Adobe Fireworks και Adobe Premiere. Έχει επαρκή εμπειρία στον τομέα του web γραφικού σχεδιασμού, του design και της διαχείρισης. Μέχρι σήμερα, έχει δημιουργήσει και διαχειριστεί αρκετές ιστοσελίδες όπως τα woodart.net, ocena.info, romeika.com, romeika.info, romeika.online (Οι ιστοσελίδες αυτές έχουν πλέον κλείσει λόγω φόρτου εργασίας).
Δεξιότητες στον Τεχνικό και Καλλιτεχνικό Τομέα
Επί πολλά χρόνια εργάστηκε ως υπεργολάβος οικοδομών. Απέκτησε τις δεξιότητες σε πολλούς τομείς, όπως η τοιχοποιία, το σοβάτισμα, η τοποθέτηση πλακιδίων και το βάψιμο. Ερασιτεχνικά ασχολήθηκε και με τέχνες όπως η λιθογλυπτική, η μαρμαρογλυπτική και η ξυλογλυπτική, καθώς και η κατασκευή επίπλων, δημιουργώντας διάφορα έργα στους τομείς αυτούς. Το πιο εξειδικευμένο πεδίο του είναι η κατασκευή ανοιχτών και κλειστών ξύλινων στεγών.
Γαστρονομική εμπειρία
Μαζί με τη σύζυγό του εργάστηκε για περίπου έντεκα χρόνια στην κουζίνα της Ακαδημίας Ποδοσφαίρου της ΑΕΚ, αναπτύσσοντας εξειδίκευση στη διαιτητική κουζίνα.
Πολιτιστικό και γλωσσικό έργο
Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες ο Βαχίτ Τουρσούν έχει αφιερωθεί στη διάσωση, τη μελέτη και την προώθηση της ρωμαίικης γλώσσας και ταυτότητας του σύγχρονου Πόντου. Από το 2001 έως το 2011 παρήγαγε και παρουσίαζε την εβδομαδιαία ραδιοφωνική εκπομπή «Ποντιακός Ελληνισμός» στην ΕΡΤ-5 της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης (ΕΡΤ), στη ρωμαίικη διάλεκτο του Όφεως, με στόχο την ελληνική διασπορά.
Εκδόσεις
• Λεξικό Ρωμαίικα–Τουρκικά (Romeika–Turkish Lexicon): Ένα λεξικό περίπου 600 σελίδων με ~14.500 λήμματα. Εκδόσεις Heyamola, Κωνσταντινούπολη (1η έκδ. 2018, 2η έκδ. 2019). Πρόλογος: Peter Mackridge (Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης). ISBN: 978-605-7592-13-2
• Ρωμαίικα (Ποντιακά): Λογοτεχνία – Γραμματικές Πληροφορίες και Διαλεκτικές Συγκρίσεις: Εκδόσεις Töz, Άγκυρα, 2023. Πρόλογος: Thede Kahl (Πανεπιστήμιο Ιένας). ISBN: 978-605-7186-461
• Στην Απέναντι Όχθη του Πόνου (Acının Karşı Kıyısı): Μετάφραση από τα ελληνικά στα τουρκικά του έργου της Θεοδώρας Ιωαννίδου. Εκδόσεις Öteki, Οκτ. 2024. ISBN: 978-975-5845-715
• Παραμύθα σα Ρωμαίικα: Παιδικό βιβλίο στη ρωμαίικη διάλεκτο της Τόνιας. Επιμέλεια: Βαχίτ Τουρσούν. Εκδόσεις Zizi Çocuk, Φεβ. 2024. ISBN: 978-625-9882-109
Υπό έκδοση έργα
• Ρωμαίικο Ζωολογικό Λεξικό (περισσότερες από 300 ονομασίες ζώων στα ρωμαίικα)
• Η Φύση του Σύγχρονου Πόντου – Βοτανικό Λεξικό (περισσότερες από 500 ονομασίες φυτών στα ρωμαίικα)
Συμμετοχές σε συλλογικά έργα (κεφάλαια και άρθρα)
• Temel Kimdir – Εκδόσεις Heyamola (17 σελίδες)
• Karardı Karadeniz – Εκδόσεις İletişim (28 σελίδες)
• Kardeş Diller Sözlüğü – Εκδόσεις Lazika (συμβολή με 500 ρωμαίικα λήμματα)
• Karadeniz’in Kaybolan Kimliği – Εκδόσεις İletişim (8 σελίδες)
• Yeşilden Maviye – Εκδόσεις Nika (11 σελίδες)
• Pontos Gerçeği – Εκδόσεις Belge (εκτενές άρθρο για τη ρωμαίικη γλώσσα)
Τύπος, άρθρα και δημοσιεύσεις
Στην Τουρκία: Έχει δημοσιεύσει άρθρα στις εφημερίδες Radikal, Hürriyet, Birikim, Sabah, Daily Sabah, Yeni Şafak, Anadolu Agency και σε άλλα έντυπα. Ενδεικτικοί τίτλοι: Τα ρωμαίικα της Ανατολίας σβήνουν, Ποιος είναι ο Τεμέλ;, Το κόστος της γλώσσας, Η γιαγιά χωρίς όνομα, Η παράνοια του Πόντου κ.ά.
Στην Ελλάδα: Έχει συνεργαστεί με τις εφημερίδες Καθημερινή, Ελευθεροτυπία, Έθνος, καθώς και με τα περιοδικά Άρδην, Εύξεινος Πόντος, Ποντιακή Γνώμη και άλλα έντυπα. Ενδεικτικοί τίτλοι: Οι ελληνόφωνοι Πόντιοι στην Τουρκία, Στον Πόντο τα ρωμαίικα δεν μιλιούνται πια, Αντίο στην Τουρκία που χάνετε, Στον Εύξεινο Πόντο ένα ελληνόφωνο χωριό πεθαίνει αργά κ.ά.
Μουσική και ντοκιμαντέρ
Δισκογραφία (στιχουργική και ερμηνευτική συμμετοχή):
– Anemos (2012), του Adem Ekiz — τραγούδι: «Ούκ επόρεσα χωριό μ’»
– Romeika (2015), του Apolas Lermi — τραγούδια: «Μάνα», «Το χωρίον μ’ νουνίζω» (αφήγηση), «Ας πάμε σην Κιόρελε» και άλλα
Ντοκιμαντέρ:
– Οι Φάκελοι («The Files») — ερευνητική σειρά του Α. Παπαχελά για το MEGA TV σχετικά με τους εξισλαμισμένους Ποντίους της Τουρκίας
– Romeyika’nın Türküsü («Το τραγούδι της ρωμαίικης γλώσσας») — προβλήθηκε το 2009 σε φεστιβάλ στην Άγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη και συγκαταλέχθηκε στα καλύτερα ντοκιμαντέρ της χρονιάς.
Διακρίσεις
Στις 6 Φεβρουαρίου 2024 τιμήθηκε με το βραβείο «Ευπρέπεια 23» από την Διεθνή Ένωση Τύπου Ελλάδας για το Λεξικό Ρωμαίικα–Τουρκικά.
Τρέχοντα και προγραμματισμένα έργα
• Ρωμαίικα Μικροτοπωνύμια – Ετυμολογική Μελέτη: Καταγραφή και ανάλυση τοπικών τοπωνυμίων που χρησιμοποιούνται από ρωμαίικους πληθυσμούς στον σύγχρονο Πόντο, με συγκριτική μελέτη προς την αρχαία και μεσαιωνική ελληνική.
• Το Κόστος του να Είσαι Διαφορετικός – Ένα Αυτοβιογραφικό Χρονικό: Προσωπικές εμπειρίες ως φορέα μιας περιθωριοποιημένης ταυτότητας — γλώσσα, καταγωγή, διώξεις, απειλές, πνευματική αντοχή.
• Ελληνική Έκδοση του Λεξικού Ρωμαίικα–Τουρκικά: Αναθεωρημένη προσαρμογή με επεξεργασμένες σημασίες, φωνολογικές αναθεωρήσεις και διαλεκτικές διαφοροποιήσεις, με στόχο τους μελετητές της ποντιακής διασποράς.
• Διδασκαλία των ρωμαίικων στην Τεχνητή Νοημοσύνη: Ψηφιοποίηση της ρωμαίικης γλώσσας για μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης (φωνητική, μορφολογία, βασική γραμματική) με σκοπό τη γλωσσική βιωσιμότητα μέσω ψηφιακών εργαλείων.